Đánh giá Hoàng_Đan

Trong năm mươi năm hoạt động cách mạng và chiến đấu, Thiếu tướng Hoàng Đan đã từng kinh qua nhiều cấp độ chỉ huy khác nhau trên chiến trường. Từ cấp trung đội trưởng lên tới tư lệnh tiền phương quân khu, chỉ huy trực tiếp từ vài chục lính tới chục vạn lính, không ở cấp nào là ông không phải thể nghiệm bản thân trực tiếp với máu lửa. Điều này giúp ông hiểu rõ quá trình chiến đấu ở các cấp chiến thuật, chiến dịch, chiến lược, góp phần tạo nên một vị tướng tài của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Đặc biệt, ông là một trong những vị tướng hiếm hoi của Quân đội nhân dân Việt Nam am hiểm về chiến tranh phòng ngự kết hợp phản công. Phải hiểu rằng bản chất của Quân đội nhân dân Việt Nam là một đội quân cách mạng, lấy tấn công làm sở trường, nên có ít tình huống thực chiến liên quan tới phòng ngự. Tuy nhiên, trải nghiệm chiến trường của Hoàng Đan hơi khác so với phàn lớn tướng lĩnh quân đội ta. Ông từng tham gia, chỉ huy những trận đánh phòng ngự nổi tiếng như trận Thành Cổ Quảng Trị, trận Thượng Đức, trận Bình Độ 400, trận Vị Xuyên...v.v... Có thể nói ông là vị tướng am tường hàng đầu về chiến tranh phòng ngự, phản công của Quân đội nhân dân Việt Nam. Như ở đầu giai đoạn 2 trận Thượng Đức, các sĩ quan cao cấp quân đội ta lúng túng khi đối mặt với sự tiến công của 2 sư đoàn tinh nhuệ thuộc Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa vì ít được trải nghiệm hay được huấn luyện về chiến tranh phòng ngự. Chỉ tới khi ông đích thân vào tăng viện cùng với một Trung đoàn bộ binh và một lượng lớn đạn pháo thì tình huống mới được giải quyết. Sau này, khi công tác tại Học viện Quân sự Cấp Cao và Cục khoa học công nghệ, trong quá trình biên soạn giáo án, ông tích cực đẩy mạnh việc giảng dạy về chiến tranh phòng ngự, góp phần vào thắng lợi của Chiến tranh Biên giới Phía Bắc.

Theo các đồng nghiệp của Hoàng Đan, ông là một vị tướng của trận mạc, không ngại gian khó tới tận chiến trường thực địa để trinh sát, chỉ đạo trực tiếp các đơn vị chiến đấu. Đặc biệt, ngay cả khi ông đã trở thành sĩ quan cao cấp, ông không màng nguy hiểm, cốt sao có thể nắm bắt được rõ nhất tình hình chiến trận. Khi có sự cố hay diễn biến bất ngờ, ông xuống trực tiếp đơn vị cơ sở, chỉ huy trực tiếp tại thực địa, tạo nên thần thoại về một vị tướng chiến trận xuất sắc, đặc biệt ở cấp chiến thuật. Đồng thời, ông cũng là một "văn tướng", với trình độ lý luận quân sự cao, tham gia tích cực vào công tác huấn luyện, giảng dạy, biên soạn tài liệu quân sự. Cuộc đời binh nghiệp của ông xen kẽ giữa những giai đoạn khác nhau, lúc làm chỉ huy chiến đấu, lúc làm nghiên cứu, giảng dạy quân sự. Với ông, quá trình chiến đấu bao gồm ra trận, sau đó tổng hợp kết quả chiến đấu, rồi rút ra lý luận quân sự có thể áp dụng được vào thực tiễn về sau; và tiếp tục chiến đấu để thể nghiệm, và lập lại.

“"Tướng Hoàng Đan là một tướng chiến trận. Nơi nào có cuộc chiến ác liệt nhất là có mặt tướng Hoàng Đan. Ông chiến đấu dũng cảm và chỉ huy có mưu trí. Ông đã tham gia, chỉ huy các trận đánh nổi tiếng."

"Không những là một tướng chiến trận, chỉ huy những trận đánh lớn nổi tiếng, ông còn là người chỉ huy biết nắm chắc tình hình địch ta, rất mưu trí, dũng cảm, rất nhạy bén, biết xử trí các tình huống chiến đấu, biết nắm chắc thời cơ để đánh những đòn then chốt quyết định trong các trận đánh lớn có nhiều khó khăn và giành thắng lợi lớn.

Về tính cách, ông là một người giản dị, có tác phong quần chúng, cởi mở, ai cũng quý mến, gần gũi. Ông có tinh thần đấu tranh bảo vệ chân lý. Ông không chỉ là một nhà chỉ huy tài giỏi, mà còn là một nhà lý luận quân sự xuất sắc. Ông kết hợp thực tiễn với lý luận, do đó mà có tính học thuật cao. Các cuộc tổng kết về nghệ thuật chiến dịch và chiến lược quân sự, ông thường phụ trách các phần chủ chốt của công trình".

”
— Thượng tướng Hoàng Minh Thảo, cấp trên và cộng sự của Hoàng Đan tại Đại đoàn 304 và Học viện Quân sự cao cấp.

[3]

“"Trong hơn mười mấy năm, tôi thấy anh Hoàng Đan có mấy nét nổi bật. Anh là một người chỉ huy có trình độ lý luận và thực tiễn, con người mưu trí và năng động, không chịu bó tay trước khó khăn, dám nghĩ, dám nói, dám đề đạt hẳn ý kiến của mình với cấp trên và có trách nhiệm với việc mình làm. Anh là người luôn coi trọng kết hợp giữa huấn luyện và chiến đấu, giữa xây dựng chính trị tư tưởng và chiến đấu"”
— Trung tướng Nguyễn Ân, cấp dưới và cộng sự của Hoàng Đan ở Sư đoàn 304 và Quân đoàn 2 trong giai đoạn 1965-1976.